ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΥΒΡΙΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ

Με την αύξηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, αυξάνεται η παραγωγή, οι πωλήσεις και η χρήση ηλεκτρικών και υβριδικών οχηµάτων (E&HVs)*, τα οποία απαιτούν συντήρηση ή ακόµα και επισκευές φανοποιΐας-βαφής, µετά από ένα µικρό ή µεγάλο ατύχηµα. Όµως πόσα - συνεργεία - αντιπροσωπείες- γνωρίζουν και µπορούν σήµερα να κάνουν αυτού του είδους επισκευές; Και αυτό το λέµε, γιατί στα ηλεκτροκίνητα υπάρχει γενικά ρεύµα υψηλού βολτάζ, που απαιτεί ειδικές γνώσεις και εξοπλισµό, για να γίνει οποιαδήποτε επισκευή σωστά και χωρίς κίνδυνο για αυτούς που βάλουν χέρι πάνω σε αυτά, αλλά και από τους ιδιοκτήτες τέτοιων οχημάτων.

Σύµφωνα µε την ελληνική νοµοθεσία (Ιούνιος 2020) είναι απαραίτητες πρόσθετες δεξιότητες και κατάρτιση, ώστε να επιτραπεί στους επισκευαστές να συντηρούν και να επισκευάζουν µε ασφάλεια τα E&HVs. Τα επίπεδα γνώσεων που απαιτούνται θα πρέπει να ποικίλλουν σε µεγάλο βαθµό και να εξαρτώνται από το είδος της εργασίας που αναµένεται να κάνουν οι τεχνίτες.

Για παράδειγµα, η συνειδητοποίηση των πρόσθετων κινδύνων είναι πιθανό να είναι το µόνο που απαιτείται για τους επαγγελµατίες που αναλαµβάνουν πωλήσεις ηλεκτρικών οχηµάτων ή την περιποίηση τους. Οι εργαζόµενοι που εµπλέκονται στην επισκευή και συντήρηση του οχήµατος ωστόσο, είναι πιθανό να χρειαστούν ένα πολύ υψηλότερο επίπεδο γνώσεων, προκειµένου να εργαστούν σε αυτούς τους τύπους οχηµάτων µε ασφάλεια. Με δυο λόγια είναι απαραίτητη ειδική εκπαίδευση και προσόντα για την εργασία σε E&HVs.

Στις ΗΠΑ πχ. έχουν οριστεί τέσσερις κατηγορίες εργασιών, οι οποίες είναι:

1. Φροντίδα και περιποίηση, πωλήσεις και άλλες δραστηριότητες χαµηλού κινδύνου.

2. Αντιµετώπιση περιστατικών, συµπεριλαµβανοµένων των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και της µετακίνησης οχηµάτων.

3. Συντήρηση και επισκευή, εξαιρουµένων των ηλεκτρικών συστηµάτων υψηλής τάσης.

4. Εργασία σε ηλεκτρικά συστήµατα υψηλής τάσης.

Αυτές οι κατηγορίες περιγράφονται παρακάτω µε τους προτεινόµενους πρωταρχικούς ελέγχους.

Τα κλειδιά λειτουργίας τηλεχειρισµού ενεργοποίησης του οχήµατος, που στην καθηµερινότητα συνήθως βρίσκονται κοντά στο όχηµα, κατά τις εργασίες φροντίδα-περιποίηση, πωλήσεις και άλλες δραστηριότητες µικρότερου κινδύνου, πρέπει να φυλάσσονται µακριά από το όχηµα. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί η κατά λάθος κίνηση του οχήµατος.

Οι εργαζόµενοι που µετακινούν αυτά τα οχήµατα εντός και εκτός χώρου εργασίας, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι άλλοι εποχούµενοι ή πεζοί, µπορεί να µην ακούσουν το όχηµα να τους πλησιάζει. Οµοίως, οι εργαζόµενοι σε χώρους µε E&HV οχήµατα, πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτά µπορούν να κινηθούν χωρίς προειδοποίηση!

Το πλύσιµο µε πιεστικό µπορεί να βλάψει τα ηλεκτρικά εξαρτήµατα και τα καλώδια υψηλής τάσης, τα οποία είναι συνήθως χρώµατος πορτοκαλί. Γι΄ αυτό, είναι απαραίτητο ό χειριστής του πιεστικού, να ανατρέχει στις οδηγίες του κατασκευαστή, πριν από τον καθαρισµό του συγκεκριµένου οχήµατος, σε οποιεσδήποτε σηµεία κάτω από το πλαίσιο, συµπεριλαµβανοµένου του χώρου κινητήρα.

Αντιµετώπιση συµβάντων, συµπεριλαµβανοµένων των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και της µετακίνησης ή ρυµούλκησης οχηµάτων

Εάν ένα όχηµα E&HV ακινητοποιηθεί για οποιοδήποτε λόγω, πρέπει να ελέγχεται οπτικά στα πιθανά σηµεία βλάβης, όπως είναι τα ηλεκτρικά εξαρτήµατα υψηλής τάσης και ή καλωδίωση (συνήθως χρώµατος πορτοκαλί). Ιδιαίτερα πρέπει να ελέγχεται η ακεραιότητα του συσσωρευτή, η οποία είναι πιθανό να έχει υποστεί διαφόρων ειδών παραµορφώσεις. Βραχυκύκλωµα ή απώλεια ψυκτικού µέσου µπορεί να προκαλέσουν πηγές ανάφλεξης σε περίπτωση διαρροής καυσίµου.

Εάν το όχηµα έχει συγκρουσθεί ή έχει υποστεί βλάβη και εφόσον είναι ασφαλές, απαιτείται η αποµόνωση του συστήµατος συσσωρευτών υψηλής τάσης, χρησιµοποιώντας την συσκευή αποµόνωσης του οχήµατος. Και όλα αυτά ανατρέχοντας πάντα στις οδηγίες του κατασκευαστή.

Κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε επέµβασης επάνω σε ένα όχηµα που πρόκειται να επισκευασθεί, το κλειδί ενεργοποίησης της λειτουργίας τηλεχειρισµού πρέπει να αφαιρεθεί και να µετακινηθεί σε µια κατάλληλη απόσταση και ο συσσωρευτής 12/24v. 

Επίσης, πρέπει να υπάρχει πρόσβαση σε αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης για οχήµατα ειδικού σκοπού. Για παράδειγµα, τερµατικά δεδοµένων κινητής τηλεφωνίας που χρησιµοποιούνται από υπηρεσίες πυρόσβεσης και διάσωσης ή µε αναφορά στα δεδοµένα του κατασκευαστή.

Γενικά πρέπει να αποφεύγεται η ρυµούλκηση οχηµάτων E&HV, εκτός αν µπορεί να εξασφαλισθεί ότι είναι ασφαλής αυτή η ενέργεια, γιατί µπορούν να δηµιουργηθούν επικίνδυνες τάσεις από την κίνηση των κινητήριων τροχών.

Συντήρηση και επισκευή ηλεκτρικών συστηµάτων υψηλής τάσης

Τα συστήµατα υψηλής τάσης µε τα οποία είναι εφοδιασµένα τα E&HV, οχήµατα απαιτούν αυξηµένη προσοχή και ιδιαίτερες γνώσεις, σε ότι αφορά τη συντήρηση και επισκευή τους και πάντα πρέπει να γίνονται µε βάση τις συγκεκριµένες πηγές πληροφόρησης του κατασκευαστή του οχήµατος και των εµπορικών φορέων για τον προσδιορισµό των µέτρων προφύλαξης και ασφαλείας, που είναι απαραίτητα για την πρόληψη του κινδύνου.

Επίσης πρέπει να εξασφαλισθεί οποιαδήποτε τυχαία και απρόσµενη κίνηση του οχήµατος, γιατί έτσι µπορεί να τεθεί σε λειτουργία το ηλεκτρικό του σύστηµα. Γι΄αυτό και συνιστάται να ανυψώνονται από το έδαφος οι κινητήριοι τροχοί του οχήµατος.

Πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε εργασία στο όχηµα, απαιτείται οπτικός έλεγχος για ενδείξεις βλάβης στην καλωδίωση υψηλής τάσης (συνήθως χρώµατος πορτοκαλί) ή στα ηλεκτρικά εξαρτήµατα.

Εάν µια συγκεκριµένη εργασία απαιτεί την ενεργοποίηση του οχήµατος, πρέπει πάντα να αποµονωθεί ή να αποσυνδεθεί ο συσσωρευτής υψηλής τάση, σύµφωνα µε τις οδηγίες του κατασκευαστή.

Πριν εκτελεσθούν εργασίες όπως κοπή ή συγκόλληση, πρέπει να προσδιορίζονται οι θέσεις των καλωδίων υψηλής τάσης και να παίρνονται οι κατάλληλες προφυλάξεις, ώστε να αποφευχθεί ή καταστροφή τους.

Έλεγχος και συντήρηση ηλεκτρικών και υβριδικών οχηµάτων

Όταν πραγµατοποιείται τακτικός χιλιοµετρικός έλεγχος σε υβριδικά και ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ο τεχνικός πρέπει να γνωρίζει τους σχετικούς µηχανικούς και ηλεκτρικούς κινδύνους. Ένας από τους σηµαντικότερους µηχανικούς κινδύνους είναι ότι τα υβριδικά και ηλεκτρικά αυτοκίνητα µπορούν να ενεργοποιηθούν και να τεθούν σε κίνηση αυτόµατα χωρίς προειδοποίηση!

Πριν από την επισκευή του κινητήρα, ο µηχανικός πρέπει να ασφαλίσει το αυτοκίνητο και να βεβαιωθεί ότι:

– Το αυτοκίνητο είναι απενεργοποιηµένο.

– Οι κινητήριοι τροχοί είναι ανυψωµένοι και δεν ακουµπάνε στο έδαφος.

Ο µηχανικός πρέπει επίσης να γνωρίζει έναν άλλο σηµαντικό κίνδυνο. Τα υβριδικά αυτοκίνητα είναι σε θέση, όπως µερικά από τα συνηθισµένα αυτοκίνητα, εφοδιασµένα µε αυτόµατα συστήµατα ξεκίνα/σταµάτα, να εκκινούν τον κινητήρα καύσης χωρίς προειδοποίηση, όταν είναι ενεργοποιηµένη η ανάφλεξη. Αυτός ο κίνδυνος δηµιουργείται, όταν η τάση της µπαταρίας HV πέσει. Ο µηχανικός πρέπει εποµένως να βεβαιωθεί ότι το κλειδί ανάφλεξης έχει αφαιρεθεί πριν από την έναρξη της διαδικασίας συντήρησης-επισκευής.

Διαφορές κατά την συντήρηση υβριδικών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων:

Αυτές είναι µερικές από τις βασικές διαφορές κατά την συντήρηση ενός υβριδικού ή ηλεκτρικού αυτοκινήτου.

Αλλαγή λαδιών: έλεγχος για τον εντοπισµό καλωδίων HV κοντά στο φίλτρο ή το κάρτερ. Υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης ζηµιάς µε τα εργαλεία, στα καλώδια HV.

Αλλαγή λαδιών µετάδοσης: έλεγχος ότι χρησιµοποιείται ο σωστός τύπος µη αγώγιµων λαδιών (σύµφωνα µε τις προδιαγραφές του κατασκευαστή).

Σέρβις A/C: πρέπει να χρησιµοποιούνται ειδικού τύπου µη αγώγιµα λιπαντικά PAG σε συµπιεστές HV A/C.

Έλεγχος σέρβις συστήµατος φρένων: βεβαιωθείτε ότι ο διακόπτης ανάφλεξης πρέπει να είναι απενεργοποιηµένος και το σύστηµα κίνησης ανενεργό.

Σύστηµα ψύξης κινητήρα καύσης: 

Ψύξη µπαταριών, ηλεκτρικού κινητήρα και µετατροπέων: κατά τη συντήρηση του συστήµατος ψύξης ενός ηλεκτρικού συστήµατος υψηλής τάσης, απαιτείται η χρήση του σωστού ψυκτικού (σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή). Σηµειωτέων ότι ορισµένα συστήµατα ψύχονται µε τον αέρα.

Τι ελέγχεται κατά την διαδικασία διάγνωσης

Όπως κάθε άλλο όχηµα, ένα υβριδικό ή ηλεκτρικό αυτοκίνητο απαιτεί τα σωστά διαγνωστικά εργαλεία και τον εξειδικευµένο τεχνικό για να πραγµατοποιήσει έναν έλεγχο ή ένα σέρβις. Η διαδικασία διαφέρει από µάρκα σε µάρκα αυτοκινήτου και ο τεχνικός πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες και τις προδιαγραφές του κατασκευαστή.

Κατά τις εργασίες µε τη χρήση διαγνωστικού  σε υβριδικά και ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ο τεχνικός πρέπει να γνωρίζει τα παρακάτω:

– Η διαδικασία διάγνωσης διαφέρει από κατασκευαστή σε κατασκευαστή.

– Την «υγιή» κατάσταση φόρτισης της µπαταρίας.

– Την ελάχιστη τάση µπλοκ µπαταρίας.

– Την µέγιστη τάση µπλοκ µπαταρίας.

Επιπλέον διαδικασίες:

– Οπτική επιθεώρηση των καλωδίων HV.

– Οπτική επιθεώρηση µετατροπέα και µπαταρίας.

– Μέτρηση τάσης µπαταρίας, µε αναλογικό βολτόµετρο.

– Μέτρηση πτώσης τάσης κύριου ρελέ, µε αναλογικό βολτόµετρο.

– Μέτρηση πτώσης τάσης καλωδίων HV, µε αναλογικό βολτόµετρο.

– Έλεγχος µόνωσης καλωδίωσης, µε µετρητή βολτόµετρο για τυχόν διαρροή ρεύµατος.

Αυτές είναι σε γενικές γραµµές οι γνώσεις που πρέπει να έχει ο κάθε ιδιοκτήτης που θα εμπιστευτεί το όχημα του σε κάποιον επισκευαστή, για να ασχοληθεί µε σιγουριά µε την συντήρηση-επισκευή του.